Kościół ewangelicko-augsburski w Sosnowcu Pogoni

Kościół ewangelicko-augsburski w Sosnowcu Pogoni pierwszych wiernych zgromadził w 1880 roku. Co ciekawe, na potrzeby kultu religijnego zaadaptowano jedną z hal fabrycznych przędzalni czesankowej, należącej do niemieckiego przedsiębiorcy – protestanta, Henryka Dietla. Po kilku latach do korpusu świątyni dobudowano niewysoką wieżę. W efekcie powstała eklektyczna budowla z nawiązaniami do architektury barokowej.

Ewangelicy w Sosnowcu

Historia ewangelików w Zagłębiu Dąbrowskim jest ściśle związana z zaborami i uprzemysłowieniem tego regionu. Pierwsi luteranie pojawili się tutaj po III rozbiorze Polski, kiedy ziemie te wcielono do Królestwa Prus (w latach 1795-1807); następna fala przybyła wraz z powstawaniem pionierskich kopalń i fabryk. Przez lata największym skupiskiem protestantów był Będzin. W latach 80. XIX wieku ich liczbę w całym Zagłębiu szacuje się na około 10 tysięcy. Na terenie dzisiejszego Sosnowca ewangelicy byli zrazu bardzo nieliczni. Sytuacja zmieniła się, gdy do Pogoni przyjechał w 1878 roku Henryk Dietel. Ten przedsiębiorca, wywodzący się z Saksonii, zaważył na historii Sosnowca, ale i miejscowych protestantów. Uruchomił on bowiem pierwszą w Królestwie Polskim – i przez długie lata jedyną – przędzalnię wełny czesankowej. To właśnie ona przyciągnęła specjalistów z Zachodu, często luteranów. Z myślą o współwyznawcach Henryk Dietel przeznaczył jedną z hal fabrycznych na dom modlitwy.

Kościół ewangelicko-augsburski

Kościół ewangelicko-augsburski w Sosnowcu, a także okoliczności organizacji świątyni ewangelickiej ciekawie opisano w dokumencie, który umieszczono w kuli pod krzyżem podczas stawiania wieży:

"Dzięki staraniom Dietela, Konsystorz zezwolił, a zatwierdziło Wysokie Ministerstwo w Sankt Petersburgu, na utrzymywanie przez siebie dla niego i członków rodziny, duchownego i pracowników kościelnych. Na stanowisko domowego kapelana przyszedł 1 kwietnia 1887 roku pastor Ernest Eugeniusz Uthke, który wygłosił swoje kazanie inauguracyjne w Niedzielę Palmową. Od tego czasu w każdą niedzielę i święta nieprzerwanie odprawiane są nabożeństwa z kazaniem i wszystkimi czynnościami religijnymi, w których mogło brać udział 800 wyznawców mieszkających w Sosnowicach. Jako organista pracował Edward Otto, a jako kantor pomocniczy Edward Muderow, obydwoje nauczyciele w szkole przyfabrycznej Dietla, która istniała od 1879 roku. Do kierowania śpiewem w każdą niedzielę przyjeżdżał Hermann Horche, nauczyciel z Katowic. Aby Dom Modlitwy całkowicie i godnie ozdobić i upodobnić do Domu Bożego, powstała ta wieża, wybudowana przez mistrza murarskiego Grünfelda z Katowic. W wieży zainstalowano 2 dzwony i zegar wybijający godziny. Wnętrze Domu Modlitwy zostało w tym czasie ozdobione przez obraz ołtarzowy w rzeźbionej ramie. Obraz przedstawia błogosławiącego Chrystusa i został namalowany przez Sturtewanta z Wrocławia w lecie 1888 roku.” (tłum. Bronisław Gronowski, „Ewangelik” 2004)

Parafię ewangelicką w Sosnowcu erygowano w 1922 roku.